Tientallen hongerstakers startten nu ook met dorststaking

Update donderdag 22 juli: de hongerstaking is opgeschort maar de actievoerders blijven manifesteren.

Al sinds mei houden honderden mensen een hongerstaking als protest tegen hun uitzichtloze situatie en het gebrek aan oplossingen van de overheid. Meer dan honderd organisaties in België riepen de regering al op om te werken aan een oplossing voor de hongerstakers. Nu enkele tientallen van hen zijn overgegaan tot een dorststaking, dreigen er heel binnenkort slachtoffers te vallen. Dokters van de Wereld zette uiteen wat de risico’s zijn.

Wanhoop heerst

België kon tijdens de coronacrisis meer dan een jaar lang geen mensen gedwongen uitwijzen naar hun land van herkomst. De gesloten centra draaiden op nog niet de halve capaciteit en de mensen die er verbleven werden na verloop van tijd gewoon vrijgelaten. Terugkeren konden ze niet. Toch had dit geen significant effect op het aantal verblijfsvergunningen dat afgeleverd werd in ons land. De naar (ruwe) schatting 100 000 mensen zonder papieren konden (of wilden) niet terug gaan naar hun land van herkomst.

De redenen daarvoor zijn verscheiden. Hun kind of partner woont in België, ze vinden geen werk in hun land van herkomst en in België vinden ze wel een onderbetaalde, informele job. Ze lopen een groot risico op foltering in hun land van herkomst maar kunnen hier volgens de Belgische staat niet voldoende bewijzen van voorleggen of het erkenningsbeleid verandert plots. Of ze hebben een ziekte die in hun land van herkomst niet goed behandeld kan worden.

JPEG - 502.8 kio

Het afgelopen jaar verloren veel van deze mensen hun werk: informele jobs in de schoonmaak, de horeca,… sneuvelden als eerste tijdens de lockdowns. Zonder opzegtermijn of -vergoeding vielen deze mensen – die vaak geen enkele financiële reserve hebben – zonder inkomen. Dit komt bovenop de al bestaande moeilijkheden voor mensen zonder papieren. Genoeg om de wanhoop nabij te zijn.

Arbitraire procedure

De regularisatieprocedure is onvoorspelbaar. Regularisatie is een gunst, geen recht. Momenteel betekent dit dat er geen duidelijke lijn te trekken valt in de redenen waarom de ene wel en de andere niet de kans krijgt om een leven op te bouwen in België. Mensen kunnen de uitkomst van hun regularisatieprocedure dus niet voorspellen. Overheden verschuilen zich nu te legalistisch achter dit gunstregime: het systeem werkt niet goed, dus er moeten oplossingen komen.

Oplossingen

Tijdelijke oplossingen zoals een voorlopig verblijfsrecht om humanitaire redenen zouden de situatie met de hongerstakers kunnen ontmijnen. Hoe dan ook moeten er pragmatische oplossingen komen. Maar er is vooral nood aan een structurele kijk op legale migratie die schrijnende toestanden zoals deze in de toekomst vermijdt. Er zijn wel degelijk zulke oplossingen. Een duidelijke motiveringsverplichting in de regularisatieprocedure, die van ambtenaren zou eisen dat ze de redenen geven voor hun negatieve en positieve beslissingen, is bijvoorbeeld nodig om tot een gefundeerde procedure te komen. De overheid zou ook regularisatieprocedures kunnen afstemmen op de arbeidsmarkt.

Zodat ze door de bomen het bos kunnen zien, kunnen overheden en ngo’s mensen zonder papieren ook individueel begeleiden. Zo zijn ze in staat om geïnformeerde keuzes te maken. Ze kunnen bijvoorbeeld proberen om een verblijfsrecht in België te krijgen of met ondersteuning terugkeren naar het land van herkomst.

Een bredere regularisatie (op individuele basis), een verblijfsstatuut voor mensen die niet terug kunnen naar hun land van herkomst en een betere toegang tot legale migratiekanalen creëren een win-win: mensen zonder papieren en migranten in het algemeen kunnen zo eindelijk een leven opbouwen en de samenleving krijgt er gemotiveerde burgers bij. De essentie is dat mensen de kans moeten krijgen om op eigen krachten een toekomst voor zichzelf en hun naasten vorm te geven.