Up Together, ons verhaal

Anno 2015: in ons gezin werd regelmatig gesproken over de pijnlijke en complexe situatie waarmee de vluchtelingen in ons land geconfronteerd worden, en samen met onze kinderen vroegen wij ons af hoe we als gezin iets zouden kunnen doen. We vroegen het aan Nikolaas Sintobin SJ, die ons naar JRS verwees. Ik nam contact op met Baudouin Van Overstraeten, de directeur van JRS, die ons inlichtte over het nieuwe project Up Together en we spraken erover in het gezin. De eerste stap was een infoavond organiseren bij ons thuis om af te tasten in hoeverre we mensen konden warm maken om mee in dit avontuur te stappen. Om een volwaardig gastvrijheidsnetwerk in Antwerpen te vormen waren liefst zes onthaalgezinnen nodig die elk bereid waren twee maanden te zorgen voor ‘bed, bad en brood’, en een trajectbegeleider die de migrant een jaar lang zou begeleiden. Niet dat wijzelf het er onder elkaar onmiddellijk allemaal over eens waren, we hebben hier als gezin ook een weg in afgelegd. De ene was zo enthousiast dat ze uit eigen beweging op school enkele spreekbeurten hield over JRS en de jongeren aansprak en uitnodigde op de infoavond bij ons thuis. Een andere voelde zich helemaal niet comfortabel bij het idee dat we iemand ‘vreemd’ zouden binnenlaten in ons huis, ook als daar niemand van ons aanwezig was. Maar na enkele maanden konden we er toch allemaal achter staan en stelden we ons kandidaat als onthaalgezin.

November 2016: eerste concrete ervaring. Van de toenmalige verantwoordelijke voor Up Together kregen we bericht dat Tamara, die door JRS-medewerkers al een tijdlang bezocht werd in het gesloten centrum in Brugge, ‘vrijgelaten werd’, dat wil zeggen uit het centrum ontslagen zonder enig alternatief, zonder verblijfspapieren, dakloos. Of we er klaar voor waren om haar twee maanden lang bij ons te onthalen. Samen hebben we snel de zolderkamer opgeruimd en knus ingericht en dan ben ik haar gaan opwachten in het station van Antwerpen. Ik vergeet deze eerste ontmoeting nooit. Ik zag een vrouw van middelbare leeftijd met al haar bezittingen in enkele plastic zakken, die zich noodgedwongen moest toevertrouwen aan een volslagen onbekend (en druk) gezin. Ze zag er kwetsbaar en angstig uit, maar de spanning viel zienderogen van haar af als ze de eerste spontane uitdrukkingen van verwelkoming van de kinderen mocht ontvangen. Zo startte onze eerste onthaalervaring. We leerden haar kennen als een dankbare, moedige vrouw die hield van huiselijke gezelligheid. We vierden samen Kerstmis en na twee maanden trok ze in bij haar volgende gastgezin: een alleenstaande weduwe, waar ze iets meer dan twee maanden verbleef. Helaas vonden we nadien in Antwerpen geen nieuwe vrijwilligers en moest Tamara verder onthaald worden in het gastvrijheidsnetwerk van Brussel.

December 2017: tweede ervaring. Van een JRS-medewerkster kwam een oproep voor het huisvesten van een heel gezin – een week voor Kerstmis – dat onverwachts ook uit een terugkeerwoning ontslagen was en, zonder verblijfsvergunning, letterlijk in de kou werd gezet. Ze hadden vier jonge kinderen, het jongste was pas twee maanden oud. We hebben hen kunnen huisvesten in een tijdelijk leegstaand appartement in een achterhuis, dat we op enkele dagen tijd konden inrichten dankzij de materiële hulp van vrienden en kennissen. Dit gezin werd juridisch begeleid in de procedures voor de regularisatie van hun verblijf. We hielpen hen bij de inschrijving van de kinderen in de school, we spraken af om de verjaardag van de kinderen te vieren of om samen in het park te gaan spelen. Het was hartverwarmend om te zien hoe snel en onbevooroordeeld kinderen ‘verbroederen’.

Beide ervaringen leerden ons hoe traumatiserend en ontmenselijkend een verblijf in de detentiecentra is, hoeveel dankbaarheid deze mensen voelen als je hen wat gastvrijheid kan schenken, hoe je voor deze mensen een verschil kan maken, hoe belangrijk het is open te blijven voor het menselijke aspect in plaats van te redeneren op basis van cijfers en regelgeving. En dan is er wat ik het ‘Up Together-effect’ zou noemen: de vluchtelingen hebben zelf ook iets te bieden, als persoon, met hun ervaring en hun traditie; zij kunnen onze leefwereld daarmee verrijken.
Ten slotte: als ouders zijn we bezig kinderen en jongeren dag na dag op te voeden zodat ze hun verantwoordelijkheid kunnen opnemen en elk op hun manier een steentje kunnen bijdragen aan een betere samenleving. Er zit dus in elk gezin een potentieel aan toekomstige wereldverbeteraars. Elke sprankel, elke kiem van hoop die leeft onder deze jongeren – hoop op meer vrede, vriendschap en rechtvaardigheid – moet bevestiging en optimale groeikansen krijgen. Door een vluchteling in huis te nemen help je niet alleen een medemens in nood, je biedt ook je eigen kinderen de kans om hun verlangen naar een betere wereld uit te drukken in concrete dagelijkse gebaren van goedheid, vriendschap en dienstbaarheid.