‘Door jullie voelde ik me vrij vandaag’
Deze zomer mochten we voor de tweede maal samen met de KU Leuven een leercollege in het administratieve detentiecentrum van Merksplas organiseren. Het concept is vrij eenvoudig maar wel uniek. Studenten rechten en criminologie brachten anderhalve dag door samen met mensen die in Merksplas werden vastgehouden. Beide groepen werden één en leerden tijdens verschillende interactieve workshops waarom en hoe de Belgische overheid detentie toepast en welke fundamentele rechten zouden moeten gevrijwaard worden. Samen discussieerden zij, gedreven en met veel openheid, en vroegen zich af hoe dit anders zou moeten kunnen. Zijn er alternatieven en hoe realistisch zijn die dan? Welke overheidsmaatregelen zijn wel of niet verdedigbaar en waarom?
Naast het wederzijdse leren stond net als vorig jaar de menselijke ontmoeting centraal. Daarom werd er samen gegeten, samen pauze genomen tijdens de ‘wandeling’ en ’s avonds maakten we het met zijn allen heel gezellig. De immer kale en kille zaal, waar enkel een paar zetels en een voetbaltafel stonden, werd gevuld met warmte en vrolijkheid. De gitaar en de drum werden tevoorschijn gehaald en er werd samen gezongen. Het was ook de tijd van het Europees voetbal, dus het kon niet anders dan dat we voor het slapengaan eerst nog naar een match keken. De detentie was die avond voor even ver weg. Al werd ze meteen weer heel reëel wanneer je besefte dat je voor het slapengaan niet even nog snel een luchtje kon gaan happen en dat de gang van de kamers ook echt werd vergrendeld tijdens de nacht.
Als medewerker van JRS Belgium getuige zijn van deze ontmoeting beschouw ik als een groot voorrecht. Het raakt me hoe op zo’n korte tijd mensen elkaar zo intens kunnen vinden. Hoe snel twee groepen kunnen versmelten. Welke energie er kan ontstaan door zich open te stellen voor elkaars verhaal, gedachten, bezorgdheden,… en dat dit dan weer nieuwe gedachten en bewegingen in gang kan zetten. Een heel intens gebeuren voor de gehele groep. Graag delen we een bloemlezing van de reacties van de deelnemers. En kijken we uit naar volgend jaar, naar een nieuwe ontmoeting.
Gedetineerde: ‘Voor dit programma had ik een andere mening. En ik was heel erg van slag. Maar ik leerde heel veel van de studenten. En nu begrijp ik de dingen veel beter.’
Student: ‘Ik voelde allerlei emoties deze dagen. Het is onze plicht om naar buiten te gaan, de boodschap te verspreiden en mensen bewust te maken.’
Gedetineerde: ‘Jullie hebben onze dag opgefleurd. Ga naar buiten en vertel het voort. Breng de boodschap naar buiten dat hier mensen zijn. Ik waardeer het enorm dat jullie naar ons toe gekomen zijn.’
Student: ‘Op voorhand had ik me emotioneel voorbereid om de verhalen te horen. Maar ze dan ook werkelijk te horen, dat had een veel zwaardere impact dan ik had kunnen vermoeden.’
Gedetineerde: ‘Door jullie voelde ik me vrij vandaag.’
Student: ‘Het feit dat wij rechten en criminologie studeren en dat wij nog nooit van detentie hebben gehoord is toch schrijnend.’
Studente: ‘Deze mensen kunnen zoveel bijdragen aan de maatschappij. Al die “nuttigheid” wordt hier enkel achter een muurtje gestopt, wat alleen maar trauma veroorzaakt. En wie heeft baat bij dit systeem?’
Student: ‘De twee dagen waren heel intens, maar wel een echte eyeopener. Des te meer omdat je nu ook beseft hoe onderbelicht dit thema is. Het is belangrijk om naar onze omgeving toe ook meer informatie te geven over hoe het er in zo’n centrum aan toegaat. Ik wist niet dat er gevangenissen bestonden voor mensen die geen papieren hebben. En ik ben zeker dat niemand in mijn omgeving dat weet. Ik ervaarde een mix van alle emoties die iemand kan voelen, maar het is ook belangrijk om al die emoties mee te maken, want zo komt de realiteit pas echt binnen.’
‘Ik zal die anderhalve dag dat we samen waren steeds koesteren. Ik voelde me helemaal anders toen jullie ons bezochten. Ik zal altijd onthouden dat we samen naar de voetbalmatch keken. Dat was zo fijn.’
Maaike Vanderbruggen
beleidsmedewerker