De detentie van vreemdelingen is een administratieve maatregel genomen door de Dienst Vreemdelingen Zaken (DVZ). Uitgeprocedeerde asielzoekers en andere personen zonder verblijfsrecht kunnen door DVZ worden teruggestuurd naar hun herkomstland of naar een vroeger transitland. Met het oog op deze gedwongen repatriëring worden zij gearresteerd en zonder voorafgaandelijk vonnis vastgehouden in een administratief detentiecentrum of ‘gesloten centrum’.

Ook asielzoekers die toekomen aan de grens, meestal in de luchthaven, worden systematisch in dezelfde centra vastgehouden in afwachting van de mogelijke toekenning van een internationale bescherming en van het daarmee gepaard gaande verblijfrecht in België.

Administratieve detentiecentra voor migranten zijn inrichtingen waar mensen die niet over een verblijfsvergunning beschikken worden vastgehouden met het oog op hun verwijdering uit België. De regering gebruikt de term “gesloten centrum”, maar “detentiecentrum voor migranten” lijkt ons meer op zijn plaats. Er zijn momenteel zes detentiecentra in België, waar elk jaar tussen zesduizend en achtduizend mensen worden vastgehouden. In de praktijk functioneren ze als gevangenissen, met prikkeldraad, een ommuurde koer en vaste bewaking. De gedetineerden slapen er in collectieve en vergrendelde slaapzalen zonder privacy. Migranten zijn er opgesloten hoewel ze geen enkel strafbaar feit hebben gepleegd.

Mensen in detentiecentra worden niet opgesloten voor criminele feiten, maar om administratieve redenen. Het gaat voornamelijk om personen zonder geldige verblijfsvergunning. Maar ook om mensen die nog steeds wachten op het antwoord van hun asielaanvraag (waaronder asielzoekers die op grond van de Dublinverordening naar een andere Europese lidstaat moeten worden overgebracht) en ‘ontoelaatbare passagiers’ (zie verder) op de luchthaven in afwachting van hun terugdrijving. Op de luchthaven van Zaventem sluit België systematisch mensen op die om internationale bescherming verzoeken.

Samengevat: iedereen die niet over een geldige verblijfsvergunning beschikt, kan in een detentiecentrum terechtkomen.

De zogenaamde terugkeerwoningen zijn open gezinswoningen waar gezinnen met minderjarige kinderen vastgehouden kunnen worden. Er moet wel steeds een volwassen familielid aanwezig zijn in de woning om volgens Dienst Vreemdelingenzaken verdwijningen te voorkomen. Het gaat om een alternatieve vorm van detentie die niet steeds rekening kan houden met het hoger belang van het kind. Net zoals in de gesloten centra worden de personen daar  vastgehouden op basis van een detentiebevel. Daarom noemen wij ze detentiecentra voor gezinnen. De duur van opsluiting in zulke centra kan sterk variëren: soms gaat het om een paar dagen, maar het kan ook om weken of maanden gaan.

Ja. Gezinnen met minderjarige kinderen worden vastgehouden in “terugkeerhuizen”, detentiecentra voor families. Die zijn verspreid over verschillende sites (Tubize, Bevekom, Sint-Gillis-Waas, Zulte en Tielt). Ze omvatten in totaal 27 eenheden, met een totale capaciteit van 169 bedden. Dit is een alternatieve vorm van detentie die bepaalde verplaatsingen toelaat (naar school gaan, in principe), maar die in strijd is met het belang van het kind. Net zoals in detentiecentra zitten personen daar op basis van een detentiebevel.

Sinds 2017 beschikt het detentiecentrum 127bis over gezinseenheden voor de opsluiting van gezinnen met minderjarige kinderen. Deze gesloten eenheden zijn, zoals de detentiecentra, omheind met prikkeldraad en laten familieleden niet toe het terrein te verlaten. Voorlopig worden daar geen kinderen vastgehouden, maar er is geen garantie dat dit niet zal gebeuren.